กิติศักดิ์ พลอยพานิชเจริญ" และ "5ส ที่คนไทยไม่รู้จัก สุวัฒน์ แซ่ตั่น")
สิ่งแวดล้อมในการทำงานดี เป็นการเพิ่มขวัญกำลังใจให้แก่พนักงาน 2. ลดอุบัติเหตุในการทำงาน 3. ลดความสิ้นเปลืองในการจัดซื้อวัสดุเกินความจำเป็น 4. ลดการสูญหายของวัสดุ เครื่องมือ และอุปกรณ์ต่างๆ 5. พื้นที่การทำงานเพิ่มขึ้นจากการขจัดวัสดุที่เกินความจำเป็นออกไป 6. เพิ่มความสะดวกและรวดเร็วในการทำงานมากขึ้น 7. สถานที่ทำงานสะอาดเป็นระเบียบเรียบร้อยสร้างความประทับใจให้เกิดขึ้นกับลูกค้า 8. พนักงานมีการทำงานร่วมกันเป็นทีมมากขึ้น 9. สร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของต่อองค์การของพนักงาน กิจกรรม 5 ส นั้น เป็นที่นิยมในโรงเรียนไปจนถึงองค์กรต่าง ๆ ตั้งแต่องค์กรเล็กไปจนถึงองค์กรใหญ่ เพื่อสร้างความมีระเบียบวินัยให้กับพนักงาน ซึ่ง 5 ส เป็นกิจกรรมง่าย ๆ ที่ใคร ๆ ก็สามารถทำได้ ไม่ต้องอาศัยอุปกรณ์มากมาย เพียงแค่ปฏิบัติให้เป็นกิจวัตรประจำวันก็ถือว่าประสบความสำเร็จแล้ว และเมื่อทุกคนในองค์กรร่วมกันปฏิบัติคนละไม้คนละมือ จุดเล็ก ๆ นี้แหละที่จะเป็นส่วนช่วยผลักดันทุกคนขึ้นสู่เป้าหมายสูงสุดที่ทุกคนได้กำหนดไว้ร่วมกัน เรื่องที่คุณอาจสนใจ
กำหนดมาตรฐาน หรือ แนวทางในการปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับ 3 ส แรก อย่างชัดเจน และเป็นที่ยอมรับของสมาชิกในพื้นที่การกำหนดมาตรฐานของพื้นที่โดยทั่วไปมักให้กลุ่มสมาชิกในพื้นที่เป็นผู้กำหนดในช่วงเริ่มต้นทำกิจกรรม เพื่อให้สามารถปฏิบัติได้ง่าย และได้รับความร่วมมือจากสมาชิกในพื้นที่ 3. แต่งตั้งคณะกรรมการติดตามผลการดำเนินกิจกรรม 5 ส เพื่อให้เกิดการรักษามาตรฐานต่อเนื่อง ประโยชน์ที่ได้รับจากการทำสุขลักษณะ 1. สถานที่ทำงานเป็นระเบียบเรียบร้อย สดชื่น น่าทำงาน 2. ผู้ปฏิบัติงานมีสุขภาพร่างกายและจิตใจที่สมบูรณ์ 3. ผู้ปฏิบัติงานเกิดความภาคภูมิใจในหน่วยงาน 4. ผู้ปฏิบัติงานเข้าใจวิธีการปฏิบัติ (สุขลักษณะ) อย่างมีมาตรฐาน 5. ประสิทธิภาพในการทำงานเพิ่มขึ้น ส 5 สร้างนิสัย สร้างนิสัย เป็นกิจกรรมที่สำคัญที่สุดของกิจกรรม 5 ส เนื่องจากกิจกรรม 5 ส ในภาพรวมจะประสบ ความสำเร็จหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับคนที่เป็นผู้นำกิจกรรมนี้มาดำเนินการโดยทำ 4 ส อย่างต่อเนื่องเป็นปกติจนกลายเป็นนิสัย หลักการสร้างนิสัย 1. ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่กล่าวมาแล้วทั้ง 4 ส ให้ดีตลอดไป 2. ให้ความรู้เพิ่มเติมในด้านต่าง ๆ 3. กระตุ้นให้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติตามมาตรฐานและระเบียบของหน่วยงาน ในเรื่องราวต่าง ๆ อย่างเคร่งครัด 4.
5ส. เป็นแนวคิดการจัดระเบียบเรียบร้อยในสถานที่ทํางาน เพื่อให้เกิดสภาพการทํางานที่ดี ซึ่งจะนําไปสู่การ ปรับปรุงเพื่อการเพิ่มผลผลิต 1. ส สะสาง คือ? การแยกของที่จําเป็นออกจากของที่ไม่จําเป็น และขจัดของที่ไม่จําเป็นออกไป เทคนิคการปฏิบัติ ส สะสาง นั้น ผู้ปฏิบัติจะต้อง เป็นผู้กําหนดว่าสิ่งของที่ใช้ในงานประจําวันนั้น ของสิ่งใดจําเป็น ของสิ่งใด ไม่จําเป็น โดยสิ่งของจําเป็นคือสิ่งของที่เกี่ยว ของกับผลสำเร็จของงาน 2. ส สะดวก คือ? การจัดวางหรือจัดเก็บสิ่งของต่าง ๆ ในสถานที่ทํางานอย่างเป็นระบบ เพื่อประสิทธิภาพ คุณภาพและความปลอดภัยในการทํางาน โดยมุ่งเน้นส่งเสริมให้เกิดประสิทธิภาพในการทํางาน ตั้งแต่การจัดหมวดหมู่สิ่งของให้เป้นระบบ ระเบียบการประยุกต์ใช้สัญลักษณ์สีการทําป้ายชี้บ่ง การทาสีตีเส้น บริเวณพื้นอาคารเพื่อแบ่งแยกพื้นที่ ทั้งในการจัดวางของพื้นที่จัดวางอุปกรณ์เครื่องมือ ถ้าหน่วยงานหรือ พื้นที่ขาดการปฏิบัติตาม ส สะดวก ย่อมทําให้ขาด ประสิทธิภาพ และประสิทธิผลในการทํางาน เช่น เสียเวลาใน การค้นหา ไม่กําหนดตําแหน่งวางที่แน่นอน วางปะปนกัน ไม่แบ่งหมวดหมู่ ไม่เก็บเข้าที่ ขาดความเป็น ระเบียบในสถานที่ทํางาน 3.
ระยะเวลาดำเนินการ จะต้องกำหนดให้ชัดเจนว่าช่วงใดจะทำอะไร ใช้เวลาเท่าไดในการดำเนินงาน และระยะเวลาสิ้นสุดของแผนเมื่อใด เช่น แผน 1 ปี แผน 2 ปี 2. ผู้รับผิดชอบ ในแผนควรกำหนดผู้รับผิดชอบในแต่ละหัวข้อไว้ด้วย ซึ่งผู้รับผิดชอบอาจจะเป็นบุคคลหรือหน่วยงานก็ได้ 3. แผนที่ดีควรจะระบุให้ชัดเจนว่าแต่ละขั้นตอนใช้งบประมาณเท่าใด 4. วันที่จัดทำแผน เพื่อให้ทราบว่าแผนการดำเนินการนั้นทำไว้ตั้งแต่เมื่อใด ทั้งนี้ การดำเนินกิจกรรม 5 ส มิใช่อยู่แค่ 1 ปี หรือ 2 ปี เท่านั้นแต่ต้องปฏิบัติอย่างต่อเนื่องจนเป็นนิสัยไม่มีที่สิ้นสุดและมีความก้าวหน้ายิ้งขึ้น มีมาตรฐานที่สูงขึ้น อันเป็นไปตามหลักการของการเพิ่มผลผลิตคือ วันนี้ต้องดีกว่าเมื่อวาน และวันพรุ่งนี้ต้องดีกว่าวันนี้ 5. มีการประชุมของสมาชิกที่อยู่ในพื้นที่อย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้แผนปฏิบัติการที่ร่วมกันกำหนดเกิดผลในทางปฏิบัติ 6. ทุกคนในพื้นที่ต้องทำ 3 ส แรกในพื้นที่รับผิดชอบรายละเอียดของการทำกิจกรรม 7. จัดให้มีการประเมินความคืบหน้าของการดำเนินกิจกรรม โดยคณะกรรมการ 5 ส และที่ปรึกษาหรืออาจจะกำหนดให้มีการตรวจติดตามภายในพื้นที่ด้วยการตรวจเป็นการประเมินความคืบหน้าของการดำเนินกิจกรรม คณะกรรมการจะต้องได้รับการ อบรมเทคนิค วิธีการพร้อมเกณฑ์การประเมินด้วย 4.
ส สะอาด คือ? เป็น ส ที่คนส่วนใหญ่มักคิดถึงเวลา กล่าวถึง 5 ส และทําให้คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดว่า การทํา 5 ส คือการทําความสะอาด แต่ที่ถูกต้องแล้ว สะอาดในความหมายของ 5 ส ไม่ใช้แค่เพียงแต่การ ปัด กวาด เช็ด ถู แต่จะต้องครอบคลุมไปถึงการตรวจสอบด้วย โดยความหมายของ ส สะอาด คือการทําความ สะอาด (ปัด กวาด เช็ด ถู) และตรวจสอบเครื่องมือ อุปกรณ์รวมทั้งบริเวณสถานที่ทํางาน การทําความสะอาด มีอยู่ 3 ระดับ คือ การทําความสะอาดประจำวัน การทําความสะอาดแบบตรวจสอบ การทําความสะอาดแบบบํารุงรักษา 4. ส สุขสักษณะ คือ? ความหมายของสุขลักษณะ แบ่งออกได้เป็น 2 ความหมายหลักๆ คือ? 1. การรักษามาตรฐานการปฏิบัติ 3 ส แรกที่ดีไว้และยกระดับมาตรฐานให้สูงขึ้น ซึ่งในความหมายนี้จะก่อให้เกิดการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง จะเกิดขึ้น ได้จะต้องเริ่มจากการมีมาตรฐานเพื่อใช้ในการอ้างอิงก่อนจากนั้นก็พัฒนาปรับปรุมาตรฐานให้ดีขึ้นเรื่อยๆ มาตรฐานที่ว่านี้หมายความถึงมาตรฐานการปฏิบัติ 5 ส. ของแต่ละพื้นที่ มาตรฐานดังกล่าวเป็นสิ่งจําเป็นที่ จะต้องมีเพื่อให้การทํา 5 ส. มีแบบแผนที่ชัดเจน การกําหนดมาตรฐานจะต้องทําให้เหมาะสมกับแต่ละพื้นที่ เพราะหากกําหนดมาตรฐานไม่เหมาะสมแล้ว จะทําให้สมาชิกพื้นที่เกิดการต่อต้านและไม่ปฏิบัติตามในที่สุด 2.
ส 1 สะสาง ทำไมต้องสะสาง? 1. ที่ทำงานคับแคบลง (ทุกวัน) รวมทั้งมีของที่วางเกะกะมากขึ้น 2. ไม่มีที่จะเก็บของ หรือตู้เก็บของไม่พอ 3. หาเอกสารหรือของใช้ที่จำเป็นไม่พบ 4. เสียเวลาค้นหาเอกสารหรือของใช้ (ครั้งละหลายนาทีหรือมากกว่า 5. เครื่องมือเครื่องใช้ หรือวัสดุอุปกรณ์เกิดความสูญเสีย หรือเสียหายบ่อยหรือเสื่อมสภาพ 6. ตรวจสอบเอกสารหรือวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ ยาก 7. ของหายบ่อย ของที่ควรจะอยู่ในที่หนึ่งกลับไปอยู่ที่หนึ่ง ฯลฯ การเริ่มต้นสะสาง 1. การกำหนดว่าสิ่งของอะไรบ้างที่จำเป็นต้องทำการสะสาง และแจ้งรายละเอียด ให้ทุกคนทราบ 2. แยกของที่ " จำเป็น " และสิ่งของที่ " ไม่จำเป็น " ออกจากกัน 3. ขจัดสิ่งของที่ " จำเป็น " หรือของที่มีมากเกินความจำเป็นออกแล้วทิ้งหรือทำลาย จุดที่ควรสะสาง 1. บนโต๊ะทำงานและลิ้นชักโต๊ะทำงานของแต่ละคน 2. ตู้เก็บเอกสาร/ ตู้เก็บของ/ชั้นวางของ 3. บริเวณรอบโต๊ะทำงาน 4. ห้องเก็บของ 5. มุมอับต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอกที่ทำงาน 6. พื้นของสถานที่ทำงานรวมทั้งเพดาน 7. บอร์ด ประกาศ คำสั่ง ระเบียบ ประโยชน์ที่ได้รับจากสะสาง 1. ขจัดความสิ้นเปลืองของการใช้พื้นที่ กล่าวคือ มีพื้นที่ว่างจากการขจัดสิ่งของที่ไม่จำเป็นหรือวางไว้เกะกะออกไป 2.
ต้องปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง จนเป็นนิสัย ไม่สิ้นสุดและมีความก้าวหน้ายิ่งขึ้น มีการประเมินผลที่เป็นที่ยอมรับของสมาชิก 4. ขั้นปรับปรุงและสร้างมาตรฐาน นำผลของการตรวจติดตามความคืบหน้า PDCA: Plan Do Check Act ไปสู่การสร้างมาตรฐานจากดำเนินการที่ได้ผลดี PDSA: Plan Do Standard Act 5. ขั้นยกระดับ เมื่อดำเนินการประสบความสำเร็จแล้วจึงนำเทคนิคขั้นสูงอื่นมาใช้ในหน่วยงาน กิจกรรม 5 ส. ถ้ามองแบบวิถีพุทธ ก็คือการฝึกตนให้เป็นปกติ เริ่มที่ทุกคนต้องมีความเข้าใจตรงกัน ว่าเป็นการทำงานปกติ ไม่ได้เพิ่มภาระงาน ที่ทุกคนสามารถทำกิจกรรม ทำต่อเนื่องจนเป็นกิจวัตร ก่อให้เกิดวัฒนธรรม ซึ่งเป็นวิถีชีวิต ส่งผลให้ งานเกิดผล คนเป็นสุข ท่านใดที่มีประสบการณ์ในการดำเนินการ กิจกรรม 5 ส. ขอความกรุณาเล่าให้ฟังถึงปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะด้วยจะเป็นพระคุณยิ่ง
การปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทํางานให้ดีขึ้น ความหมายของการปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทํางานให้ดีขึ้น เกิดจากการที่ได้ทํา 3 ส. แรก อย่างต่อเนื่องจนทําให้สภาพแวดล้อมในการทํางานดีขึ้น อันจะนําไปสู่ประสิทธิภาพในการทํางานที่เพิ่มขึ้น คุณภาพของงานที่ดีขึ้นตามลําดับ ทําไมต้องทําสุขลักษณะ เพื่อรักษามาตรฐานของความเป็นระเบียบ ป้องกันไม่ให้กลับไปสู่สภาพที่ไม่ดี ให้เกิดความสร้างสรรค์ในการปรับปรุงงาน เพื่อความสมบูรณ์ทั้งสุขภาพร่างกายและจิตใจของบุคลากร 5. ส สร้างนิสัย คือ? ส ตัวที่ 5 นี้เป็นสิ่งที่ทุก ๆ องค์กรต้องการไปให้ถึง แต่การที่จะไปถึงขั้นนี้ได้เป็นสิ่งที่ยาก และ ต้องอาศัยความพยายามอย่างต่อเนื่อง หากองค์กรใดสามารถทําให้พนักงานอยู่ในขั้นสร้างนิสัยได้แล้ว ถือว่า องค์กรนั่นประสบความสําเร็จในการดําเนินกิจกรรม 5 ส. และจะทําให้กิจกรรม 5 ส. ยั่งยืนตลอดไป โดย ความหมายของ ส สร้างนิสัย คือ "การปฏิบัติตามมาตรฐาน 5 ส. และระเบียบ กฎเกณฑ์ของหน่วยงานอย่าง สม่ำเสมอ จนกลายเป็นการกระทําที่เกิดขึ้นเอง โดยอัตโนมัติหรือโดยธรรมชาติ" การที่จะวัดผลว่าองค์กรได้ดำเนินการมาถึงขั้นสร้างนิสัยหรือยัง อาจตรวจสอบได้ง่าย ๆ จากการวัดระดับ ความ แตกต่างของสถานที่ทำงานดั่งนี้ สถานที่ทํางานชั้น 2 สถานที่ที่มีคนกลุ่มหนึ่งละเลย ไม่ใส่ใจ แต่มีคนอีกกลุ่มหนึ่งช่วยกันรักษาความเป็นระเบียบเรียบร้อยฃ สถานที่ทํางานชั้น 1 สถานที่ที่ไม่มีใครละเลย ทุกคนช่วยกันจัดระเบียบเรียบร้อยของสถานที่ทํางาน หากองค์กรสามารถเป็น สถานที่ทํางาน ชั้น 1 ได้แสดงว่าองค์กรสามารถบรรลุการดําเนิน กิจกรรม 5 ส.